De Energie Coöperatie Meierijstad (ECM) is géén politieke partij. Wij hebben geen politieke ambities en geen politieke voorkeuren. Daarom is het zeker niet aan ons om U, als inwoner en burger van Meierijstad, een stemadvies te geven.
Wat wij wel doen, is de energietransitie een warm hart toedichten en ons inzetten voor Meierijstad. Wereldwijd zijn er afspraken gemaakt om de klimaatverandering te stoppen omdat deze onze welvaart en kwaliteit van leven bedreigt. ECM vindt dat wij als inwoners en ondernemers van Meierijstad zelf ook de verantwoordelijkheid moeten nemen om die afspraken na te komen. Die verantwoordelijkheid betekent dat we onder meer moeten kijken of wij ons energieverbruik kunnen verminderen. Maar tevens dat wij de energie die we nodig hebben zoveel als mogelijk zelf duurzaam opwekken.
Als Energie Coöperatie Meierijstad vinden wij dat windmolens en zonneweides die er komen, een bijdrage moeten leveren aan de gemeenschap. Veel initiatieven van windmolens en zonneweiden worden opgestart door bedrijven van buiten Meierijstad (vaak zelfs uit het buitenland). Dat betekent dat zij de lusten krijgen en wij alleen de lasten. Zij krijgen de (energie)subsidies en de winsten, terwijl er weinig rendement terugkomt naar onze eigen gemeenschap en regionale economie. Daarom vindt ECM burgerparticipatie (minimaal 50%) van absoluut belang. Als die windmolen of die zonneweide bij jou in de buurt staat, waarom zou je daar dan ook geen rendement van mogen ontvangen! ECM heeft als ideaal een gemeenschappelijk energiebedrijf waarmee de afhankelijkheid van buitenlandse energie verleden tijd is en energie voor iedereen betaalbaar blijft.
Daarom vinden wij als ECM het van belang dat U als kiezer goed nadenkt op welke partij u stemt. De energietransitie is niet iets wat toevallig in de mode is. Het is een uitdaging die ook verder reikt dan de 4 jaren van een bestuursperiode. Wilt U ook bijdragen aan een duurzaam en toekomstbestendig Meierijstad? Wilt U ook dat de energiearmoede tot het verleden behoort? Kijk dan kritisch naar de partijprogramma’s en stem op een partij die samen met U de verantwoordelijkheid neemt voor de energietransitie binnen Meierijstad.
In het overzicht hieronder staan vier belangrijke onderwerpen ten aanzien van de energietransitie en hoe de deelnemende politieke partijen hier mee om willen gaan. Per onderwerp geven we aan in hoeverre het programma van de betreffende partij aansluit op deze onderwerpen. GROEN – sluit goed aan, ORANJE – sluit beperkt aan, maar biedt hoop, ROOD – geen enkele aansluiting.
Wij hebben geen stemadvies, maar vragen wel: Stem bewust!
Inleiding
De Energie Coöperatie Meierijstad is in diversen hoedanigheden al 10 jaar actief om als burgerinitiatief invulling te geven aan duurzaamheid en de energietransitie. Wij hebben in het voorjaar van 2021 met alle politie partijen in Meierijstad kennis gemaakt. Tijdens de gesprekken zijn zeer uiteenlopende visies naar voren gekomen op de energietransitie, maar alle partijen zijn zich bewust van de gemaakte afspraken in het Parijse Klimaatakkoord en de plicht deze na te komen.
In 2022 zijn er weer gemeenteraadsverkiezingen en kunnen burgers hun stem uitbrengen, zodat hun belangen worden behartigd. ECM wil middels dit communiqué nogmaals bij alle politieke partijen ook onze belangen onder de aandacht brengen. En dit zijn niet slechts de belangen van de leden van ECM, maar de belangen voor de toekomst van alle burgers in Meierijstad. Wij gaan graag samen met de politiek en de gemeente Meierijstad aan de slag om hier invulling aan te geven.
Meierijstad en verandering
Het valt niet meer te ontkennen dat de mens een zeer grote invloed heeft op onze leefomgeving. Een invloed die steeds meer negatieve consequenties laat zien. Onder meer door vervuiling, extreme weersomstandigheden, verdwijnen van biodiversiteit en een langzaam maar zeker stijgende zeespiegel. Daarbij komt ook nog dat er in Nederland 1 mln. woningen moeten worden gebouwd, waarvan er circa 8.000 in Meierijstad zijn gepland. Hoe meer groei er is in Nederland, des te meer stijgt de vraag naar energie, maar ook naar ruimte, grondstoffen en logistieke capaciteit. Ook zien we dat ons reisgedrag, vrijetijdsbestedingen en de groeiende bevolking een buitenkans is voor virussen. Veranderingen zijn daarmee een feit en vragen om actie en offers.
De Verenigde Naties hebben 17 duurzaamheidsdoelstellingen geformuleerd om te komen tot een duurzamere wereld. In Glasgow hebben wereldleiders geprobeerd om hier afspraken over te maken hoe we dit samen voor elkaar gaan krijgen. Een van de centrale vraagstukken gaat over hoe wij de gemiddelde temperatuurstijging onder de 1,5 graden kunnen houden. Iets waar in 2015 in Parijs al afspraken over waren gemaakt, maar waar weinig van terecht is gekomen. Wetenschappers praten zelfs al over een gemiddelde temperatuurstijging van tenminste 2,5 graden. Feit is wel dat we de stijging van de temperatuur een halt moeten toeroepen en dat we op een betere manier met onze leefomgeving en onze grondstoffen moeten leren omgaan. En dat betekent dat wij ook hier in Meierijstad in 2030 al 55% minder CO2 moeten uitstoten. Voor 2050 ligt er zelfs de doelstelling om CO2-neutraal te zijn en fossiele brandstoffen tot het verleden te laten behoren. En dat is slechts een deel van de grote uitdaging. Andere zaken zijn onder meer: Circulariteit van grondstoffen, afval en voedsel. Meer zorg voor de natuur. Aandacht voor een bestendige gezondheidszorg, goed onderwijs. Kortom: kwaliteit van leven, maar wel in balans met onze leefomgeving.
Een deel van de mensen lijkt nog onvoldoende te beseffen wat dit betekent voor de beslissingen die we vandaag nemen. In het publieke debat krijgt nu vooral de weerstand tegen duurzame initiatieven aandacht. Natuurlijk is dat begrijpelijk: verandering vraagt aanpassing en doet pijn. Je moet het bekende en vertrouwde loslaten, zonder dat je weet wat het nieuwe gaat brengen. Maar dat voorkomt niet dat we toch offers moeten gaan brengen. En de zogenaamde NIMBY discussie (not in my back yard) past hier niet meer in. De uitdagingen waar wij voor staan zijn groot en de tijd is kort.
2030 is slechts 2 verkiezingsperiodes verder en 2050 slechts 7 verkiezingen. De tijd dringt en vraagt om een eenduidige koers gericht op de lange termijn. Zoals ook in Glasgow door China en de VS benadrukt: de komende 10 jaar zijn essentieel voor het redden van het klimaat, de leefbaarheid nu en het leefbaar houden van onze woonomgeving voor de generaties die komen. Dat vraagt dus ook de bijdrage van uw partij in Meierijstad!
Meierijstad als vaandeldrager
De gemeente Meierijstad presenteert zich graag als een duurzame gemeente. Dat betekent dat zij duurzaamheid een belangrijk onderwerp vindt. Meierijstad heeft de ambitie in 2050 een C02-neutrale gemeente te zijn, waarbij in de gemeente net zoveel energie duurzaam wordt opgewekt, als er wordt verbruikt. Ook ziet de gemeente het belang van een energiecoöperatie om hieraan bij te dragen, zoals onder meer blijkt uit haar duurzaamheidsvisie.
Meierijstad richt zich dus op zelfvoorzienend worden en dat betekent dat in 2030 het doel is gesteld om al 55% van de energie zelf op te wekken.
Dit mooie streven vraagt om een concreet stappenplan voor de komende 8 jaren. Meierijstad als vaandeldrager betekent echter dat de gemeente zelf helder moet zijn over haar beleid. Zij moet duidelijk zijn in wat zij eist en verwacht van haar burgers en haar ondernemers[1]. En mooie plannen mogen geen woorden maar blijven, maar leiden tot daadkracht.
Duurzaamheid als economische versterker voor Meierijstad
Nederland importeert heel veel. Naast kant en klaar producten, importeren wij ook grondstoffen, elektriciteit en fossiele brandstoffen. Hiermee creëren we een grote economische afhankelijkheid. Dat betekent dat er daarmee ook heel veel financiële middelen verdwijnen uit onze economie. En wij zijn daarmee zelf de regie kwijt.
De verduurzaming van onze samenleving is een breed begrip, waar veel uiteenlopende onderwerpen onder vallen. ECM belicht vooral de blik vanuit (richt zich op) de energietransitie. Meierijstad kent nu al een groeiend aantal initiatieven gericht op de opwekking van duurzame energie. Spijtig genoeg gebeurt dat vaak door partijen van buiten onze regio en zelfs van buiten onze landsgrenzen. De vraag is of dit wel een goed uitgangspunt is voor onze eigen economie, omdat subsidies en rendementen dan ook weer vertrekken uit onze gemeente. En dat terwijl er veel kennis en kunde beschikbaar is om hier zelf invulling aan te geven. Dus waarom zetten we niet in op duurzaamheid als economische versterker binnen Meierijstad?
ECM is voor de oprichting van een lokaal maatschappelijk energiebedrijf: één entiteit die het belang van lokaal eigendom en burgerparticipatie bundelt en invulling geeft. Eén plek waar de expertise wordt gebundeld en van waaruit duurzame opwekking wordt gerealiseerd en daarmee ook zorgt voor de regionale economische versterking.
De rol van Energie Coöperatie Meierijstad
ECM wil graag trouw blijven aan haar rol in de samenleving en een initiatief zijn dat zich vóór en dóór de burgers van Meierijstad sterk maakt voor de duurzame energietransitie. En dat doet ze vanuit een duidelijke focus gericht op (dat waar) de grootste behoefte die onze leden en eigenlijk alle burgers in Meierijstad nu hebben. Daarom richt ECM zich in haar strategische koers op deze twee global goals:
- Betaalbare en schone energie (Affordable & clean energy)
- Duurzame woongebieden en gemeenschappen (Sustainable cities & communities)
Dit vertalen we naar onze drie belangrijkste pijlers:
- Voorlichting
Door voorlichting mensen te laten zien wat de duurzaamheidstransitie betekent voor de eigen leefomgeving. Hoe kan ik thuis bijdragen aan duurzaamheid en wat betekent dit? Concreet betekent dit dat we burgers kunnen aangeven hoe zij hun eigen verbruik kunnen verlagen. Maar ook dat het zelf opwekken van elektriciteit door zonnepanelen een goede en haalbare stap is in de duurzaamheidstransitie. Want wat je niet verbruikt, hoef je niet duurzaam op te wekken. En wat je zelf opwekt, hoeft niet van elders te komen. Maar ook de betekenis van de warmtetransitie die in de komende jaren in steeds meer wijken een rol gaat spelen.
Wij vragen dan ook aan alle politieke partijen om ons te steunen en om daarmee een duidelijke focus en aanpak te ontwikkelen gericht op de brede duurzaamheidsvoorlichting. Hiervoor zijn veel middelen nodig, die ook beschikbaar moeten blijven. Op dit moment heeft de gemeente een basis gelegd voor de energiecoaches en de Ecomobiel, maar hiermee kunnen niet alle burgers worden geholpen. Er moet goed worden ingezet op eenduidige en laagdrempelige voorlichting, beschikbaarheid van informatie en toegankelijk advies.
- Vertegenwoordiging
Er is een wildgroei aan belangenpartijen die vóór, maar ook die tegen verduurzaming zijn. ECM vertegenwoordigt de betrokken burger die inziet dat de duurzaamheidstransitie een absolute noodzaak is om te zorgen dat wij morgen nog steeds een fijne leefomgeving hebben. ECM ziet ook dat verandering moeilijk is en pijnlijk. ECM wil graag de noodzaak tot de duurzaamheidstransitie blijven benadrukken, zodat de burgers ook zien dat de duurzaamheidstransitie geen beleidsspeeltje is van de overheid, maar iets is dat ieder van ons raakt.
Hierin ziet ECM ook mogelijkheden om meer draagvlak bij burgers voor duurzame energieopwekking te creëren vanuit het uitgangspunt van lokaal eigendom en burgerparticipatie. ECM geeft hieraan invulling door haar rol te pakken om een maatschappelijk duurzaam energiebedrijf op te bouwen, waarin lokaal eigendom en burgerparticipatie centraal voor heel Meierijstad wordt ingevuld.
- Duurzame opwekking vanuit lokaal eigendom
Tot slot richten wij als ECM ons ook op projecten voor duurzame opwekking, waarbij we lokaal eigendom als voorwaarde zien voor succesvolle integratie in onze samenleving. Dit draagt bij aan draagvlak voor de energietransitie, draagt bij aan de lokale economie, biedt investeringsmogelijkheden voor de gewone burger in Meierijstad, zorgt voor projectrendementen die opnieuw in Meierijstad geïnvesteerd kunnen worden en zorgt ervoor dat subsidiestromen binnen Nederland blijven.
Wij zien natuurlijk ook de toenemende weerstand bij burgers voor grootschalige opwek. En we zien dat veel grote daken nog steeds onbenut blijven. Daarom wil ECM zich ook blijven inzetten voor meer zon op dak. Ook in het kader van de zonneladder en de bescherming van waardevolle natuur en landbouwgrond. In de praktijk is dit echter nog niet zo makkelijk, omdat veel daken een te ‘lichte’ constructie hebben. Het verzwaren van de constructie is een lastig en kostbaar verhaal. Hierdoor zijn zonnepanelen op het dak vaak niet winstgevend. Om toch meer daken te kunnen benutten wordt meer professionele inzet gevraagd (zoektocht, gesprekken met eigenaren, constructie beoordelen, verbetervoorstel constructie). Maar ook de mogelijkheden om daken alsnog geschikt te maken. En daar heeft ECM de steun voor nodig van de politiek en de gemeente.
De Haalbaarheid binnen Meierijstad
Als ECM krijgen we steeds vaker de reactie dat het behalen van de klimaatdoelstellingen binnen het tijdspad van 2030 en 2050 niet haalbaar en reëel is. Ons antwoord hierop is helder: onze leefomgeving gaat met rasse schreden achteruit en daarmee raakt onze tijd ook op. We hebben dus geen keuze meer en moeten NU aan de slag.
Maar we zien ook kansen, kansen omdat Meierijstad bestaat uit 13 sterke kernen met actieve burgers. Kansen omdat Meierijstad een gezonde gemeente is, met veel bedrijvigheid en dus potentieel. Kansen omdat we ruimte hebben en natuur. En kansen, omdat wij weten dat als we nu samen aan de slag gaan, wij zeker in staat zullen zijn onze leefomgeving te verbeteren en invulling te geven aan de klimaatdoelstellingen.
En nu concreet
ECM wil haar steentje bijdragen om deze kansen te benutten en de energietransitie in Meierijstad voorspoedig te laten verlopen. Om de bijdrage van ECM aan de gemeenschap verder te ontwikkelen en te bestendigen, zien wij de volgende concrete zaken:
Professionalisering van de Energiecoöperatie
ECM wil verder professionaliseren om invulling te geven aan haar doelstellingen en een sterke speler te zijn in de duurzaamheidstransitie voor Meierijstad. Dat betekent dat ECM de mogelijkheid moet krijgen om professionals in te zetten. De energietransitie is te complex en vraagt te veel inzet om dit alleen maar in de handen te leggen van vrijwilligers.
Naast de inzet van professionals is het van belang dat ECM een structuur moet gaan opbouwen, waarin zij de basis kan leggen voor een bestendige energiecoöperatie. Van daaruit kan ook het maatschappelijk duurzaam energiebedrijf verder worden opgezet. ECM heeft, naast de geringe ledencontributie, geen eigen middelen en dat betekent dat er hiervoor structurele financiële middelen nodig zijn. Uiteindelijk moet de deelname in projecten voldoende rendement opleveren om zonder steun te kunnen functioneren. Vooralsnog heeft ECM geen middelen en vraagt zij hiervoor een structureel budget van € 100.000 per jaar voor de komende 5 jaren.
Duidelijke en terugkerende voorlichting
De energietransitie gaat veel te weinig over menselijk gedrag. Het is een van de grootste uitdagingen van de energietransitie: mensen de noodzaak laten inzien en enthousiast te maken om zelf de regie en het initiatief te laten nemen richting de duurzaamheidstransitie.
Er is nu een grote versnippering van voorlichting en de plekken waar burgers en ondernemers informatie kunnen krijgen. Concentreer, intensiveer en herhaal deze voorlichting. ECM wil graag samen met de gemeente en andere partijen invulling geven aan een frequente, duidelijke en toegankelijke voorlichting.
De energiecoaches en het Ecomobiel zijn een goede basis. Deze basis moet verder worden uitgebouwd: meer energiecoaches, meer informatiepunten, meer eenduidige en beschikbare informatie, structurele inzet van de media, maar ook een luisterend oor bij burgers waar de vraag en de behoefte zit. Ook dit vraagt een structurele en professionele inzet en daarmee financiële middelen.
Als startpunt vraagt ECM om samen met de gemeente in 2022 een plan uit te werken. Met dit plan als basis kunnen we de inzet weer concentreren en intensiveren en weten we concreet wat we nodig hebben. Hiervoor is een extern communicatiebureau noodzakelijk, die samen met betrokken ambtenaren, andere specialisten en partijen een plan gaat opstellen en gaat uitvoeren.
Duurzame projecten middels lokaal eigendom
Het starten van lokaal eigendom is vrijwel niet mogelijk zonder de juiste professionele ondersteuning en financiering. ECM wil graag de basis vormen voor het lokaal eigendom en burgerparticipatie en daarmee transformeren in een maatschappelijk duurzaam energiebedrijf voor Meierijstad. Dit zorgt voor een bundeling van kennis, kunde en professionaliteit. En één duidelijk aanspreekpunt voor lokaal eigendom voor ontwikkelaars. Ook worden de kosten beheerst omdat het wiel maar een keer wordt uitgevonden en ingericht. En tot slot biedt het ook de mogelijkheid voor de gemeente voor een stabiele oplossing voor haar burgers, waarbij zij zeker een toezichthoudende rol mag nemen.
Om dit te realiseren vraagt ECM aan de gemeente een financiële injectie om het maatschappelijk duurzaam energiebedrijf te kunnen ontwikkelen en op te bouwen. Ook willen we dat de gemeente accepteert dat ECM geen commerciële speler is, zoals de ontwikkelaars, maar een basis voor lokaal eigendom en burgerparticipatie voor Meierijstad.
Naast de kosten voor de organisatie, zal ECM in een eerste aanloop van een aantal projecten ook de mogelijkheid moeten krijgen om risicovol te investeren. De fase tot de definitieve vergunningverlening en de feitelijke aansluiting op het energienet zijn zeer risicovol en vraagt om aanvullende ondersteuning.
Wij hopen hiermee een duidelijk kader te hebben geschetst, waarin ECM haar eigen rol ziet in de gemeenschap van Meierijstad gericht op de energietransitie. Wij hopen u misschien een beetje geïnspireerd te hebben en daarmee ook te kunnen rekenen op de politieke steun van uw partij.
Mocht u nog vragen hebben, of heeft u een keer behoefte om een gesprek te voeren met ECM over haar standpunten. Schroom dan niet om contact op te nemen via: info@ecmeierijstad.nl
Namens alle leden van de Energie Coöperatie Meierijstad en haar bestuur,
Drs. ing. Paul J.E. Pöttgens MBA
Voorzitter ECM
